regelgevingTekst Frans Rooijers en Martijn Blom van CE DelftVergroening van het belastingstelsel levert volgens een studie van CE DelftenEcofysdubbelewinstop.Aandeenekantkanernamelijkeenforselasten-verlichting op arbeid mee worden gefinancierd. En aan de andere kant kanmilieuwinst behaald worden, omdat de vervuiler in de voorgestelde maat-regelen ?cht gaat betalen.De studie die CE Delft samen met Ecofysin 2013 heeft uitgevoerd naar overheids-interventies in de energiemarkt leverdeveel weerstand op in de fossiele energiewereld.De overheidsinterventies werden in de studienamelijk subsidies op fossiele energiegenoemd. Dat was tegen het zere been, wanteen belastingvrijstelling is volgens de fossieleenergiebedrijven niet hetzelfde als een subsi-die. In de studie ging het echter niet over subsi-dies. Die behandelde het verschil tussen demaatschappelijke kosten van energiegebruiken wat daarover door de gebruikers betaaldmoet worden. Daaruit bleek de belasting oppersonenvervoer ongeveer gelijk is aan demaatschappelijke kosten die worden veroor-zaakt. Maar met name de industrie en de lucht-vaartsector betalen bij lange na niet de maat-schappelijke kosten van energie en dat gaat omeen fors bedrag. Daar waar consumenten welde maatschappelijke kosten betalen met bij-voorbeeld energiebelasting, kunnen de prik-kels slimmer door meer bij de bron te heffen inplaats van over het eindgebruik.Belastingstelsel verbeterenHet Kabinet wil een forse lastenverlichting oparbeid realiseren van ongeveer 15 miljard. Devraag is welke rol groene belastingen daarbijkunnen spelen en of die mogelijk ook de transi-tie naar een duurzame energievoorzieningkunnen versnellen. De belasting op arbeid isinternationaal gezien erg hoog en de belastingop milieuschadelijke activiteiten te laag. Doorhet stelsel te veranderen kan in theorie dub-bele winst gerealiseerd worden. De ambitievan het Kabinet is om 100.000 nieuwe banen terealiseren met keuzes voor een beter belas-tingstelsel. Veel politieke partijen ondersteu-nen dit en willen de komende tijd het belasting-stelsel vereenvoudigen en veranderen. Daarbijzijn vooral de belasting op consumptie (btw)en vermogen in beeld. Maar ook belastingenop vervuiling bieden de nodige mogelijkheden.Op verzoek van De Groene Zaak heeft CEDelft een pakket van concrete maatregelenbedacht. Dit pakket is gebaseerd op onder-zoek dat het bureau de afgelopen jaren heeftgedaan, zoals het Vergroeningsscenariovoor Vlaanderen en Overheidsinterventies.In dit artikel wordt een set van maatregelengenoemd die 10 miljard op kunnen leveren:? vermindering degressiviteit energie-belasting;? beprijzing van verkeer voor goederen enpersonen;? heffing op ruimtegebruik;? afschaffen laag btw-tarief;? heffing op milieuschadelijke emissies(NOx en fijnstof).EnergiebelastingBinnen het huidige stelsel kan een vergroe-ning gerealiseerd worden door het aantalschijven terug te brengen tot twee en deze teverbreden. Daarmee wordt ook het aantaltarieven teruggebracht en komt een systeemin zicht dat meer recht doet aan `de vervuilerbetaalt'. Volledige doorbelasting aan de ver-vuiler is op korte termijn niet mogelijk van-wege de nadelige concurrentiegevolgen. Alshet in Europees verband zou gebeuren, is erechter veel meer mogelijk. Een bijkomendvoordeel van de aanpassing in de energiebe-lasting is dat is het de uitvoeringskostenbeperkt door een vermindering van het aantalschijven en het vereenvoudigen van de hef-Dubbele winst door vergroenin22 Energie+ nr 2 juni 2015fingswijze. Uitzonderingen zijn wel degelijknodig. Zo kan juist het gebruik van hernieuw-bare bronnen worden vrijgesteld om de ener-gietransitie te bevorderen. Tot slot is eendrempel gelegd in de ETS-prijs door een hef-fing in te voeren van 25 per ton CO2.Grootverbruikers zouden bij aantoonbaarinternationaal concurrentienadeel belasting-korting kunnen krijgen, maar dan alleen ondervoorwaarde van aantoonbare realisatie vanenergiebesparing. Hierdoor wordt de hef-boom voor het nemen van effectieve proces-maatregelen groter. Terugsluizing van belas-tinginkomsten is mogelijk via lastenverlich-ting, verhoging van belastingverminderingelektriciteitsaansluiting of de Energie Investe-ringsaftrek (EIA).Voor elektriciteit kan gedacht worden aan eentarief van 12 cent per kWh (eerste schijf) voormiddelkleine energiegebruikers met een ver-bruik tot 10.000.000 kWh, en ??n apart tariefvan 2 cent per kWh voor grootverbruikersvanaf 10.000.000 kWh. Voor gas zoudeneveneens twee schijven kunnen gelden. Devereenvoudiging betekent dus vooral eenzwaardere last voor de middelgrote gebrui-kers. Maar voor hen zijn de energielastengeen overwegend onderdeel van de bedrijfs-kosten en daardoor hebben ze nauwelijkseffect hebben op de concurrentiepositie.Voor aardgas kan een vereenvoudigingplaatsvinden door de derde schijf ook hettarief te geven van de schijven 1 en 2, zodatg belastingstelselTabel 2. Hervorming van de energiebelasting voor gas.Gas Huidig 2015 Variant 1 Variant 2[/kWh] BelastingpertonCO2[/kWh] Belastingper tonCO2[/kWh] Belastingperton CO20-5.000 m3 0,1911 95 0,20 100 0,50 2505.000-170.000 m3 0,1911 95 0,20 100 0,50 250170.000-1.000.000m3 0,0677 34 0,20 100 0,0677 341 ? 10 miljoen m3 0,0247 12 0,05 25 0,0247 12> 10.000.000 m3 0,0118 6 0,05 25 0,0118 6Tabel 1. Hervorming van de energiebelasting voor elektriciteit.Elektriciteit Huidig 2015 Variant 1 Variant 2[/kWh] BelastingpertonCO2[/kWh] BelastingpertonCO2[/kWh] Belasting per tonCO20-10.000 kWh 0,1196 254 0,12 255 0,12 25510.000-50.000 kwh 0,0469 100 0,12 255 0,12 25550.000-10 mln kWh 0,0125 27 0,12 255 0,0125 27> 10 mln kWh (niet-zakelijk)0,0010 2 0,02 43 0,0010 2> 10 mln kWh (zake-lijk)0,0005 1 0,02 43 0,0005 1Vergroening van het belastingstelsel in de vervoersector kan miljarden opleveren.tot 1 miljoen m3 een tarief van 20 cent per m3wordt betaald. Daarboven wordt het tariefook uniform, maar beperkt tot 5 cent per m3.Het voorstel tot vereenvoudiging van deenergiebelasting levert 3 miljard extrainkomsten op. Hiermee geeft het een forseimpuls aan middelgrote gebruikers om ener-gie te besparen. Hiertoe is ook een uitver-dieneffect meegenomen, omdat het aantalkilowatturen afneemt waardoor de belastingminder sterk toeneemt dan een eenvoudigeberekening zou opleveren. Een alternatievevariant is om de hogere schijven voor elek-triciteit ongemoeid te laten en alleen detweede schijf gelijk te trekken met de eerste.Tegelijkertijd wordt de belasting op aardgasover de eerste twee schijven opgetrokken tothet niveau van de belasting op elektriciteit:ongeveer 200 per ton CO2. Ook die variantlevert 3 miljard op.Om de energietransitie te versnellen kanoverwogen worden een deel van de extrainkomsten te gebruiken voor een vrijstellingvan energiebelasting voor decentraal opge-wekte hernieuwbare energie die bestemd isvoor eigen gebruik. Dit kan dan in plaatskomen van de ingewikkelde postcoderoos-en salderingsregelingen. Randvoorwaardenzijn hierbij wel nodig om deze regeling nietzijn doel voorbij te laten schieten en eenvou-dig te houden. Een voorbeeld hiervan is datde energiegebruiker die gebruik wil makenvan deze vrijstelling mede-eigenaar moetzijn van een installatie voor hernieuwbareFoto:HarryvanReeken/RWSnr 2 juni 2015 Energie+ 23regelgevingenergie, bijvoorbeeld voor minimaal 50%. Inhet voorstel geldt geen geografische afbake-ning zoals nu bij de postcoderoos en de vrij-stelling van belasting is alleen beperkt tothet eigen verbruik.Beprijzing verkeerOp het gebied van vervoersbelastingen moeteen onderscheid gemaakt worden tussen hetgoederen- en het personenvervoer. Net zoalsin Duitsland en Belgi? kan ook in Nederlandeen kilometervergoeding voor vrachtwagensworden ingevoerd. De Duitsers en Belgenhebben dit ingevoerd om alle weggebruikers,dus ook de buitenlandse vrachtwagens telaten meebetalen aan de kosten voor infra-structuur. Daarbij is een differentiatie aange-bracht in kosten naar rato van milieuschade-lijke emissies van het voertuig. Met eenvergoeding van 15 cent per kilometer ontstaatop deze wijze 1 miljard per jaar aan inkom-sten. Bestelauto's hebben op dit moment eengunstige belasting in vergelijking met perso-nenauto's. Door dit gelijk te schakelen kan hethuidige belastingvoordeel van 1,25 miljardworden gebruikt voor het verlagen van debelasting op arbeid.In het personenvervoer gaat het enerzijds omhet invoeren van een kilometerheffing. Uitonderzoek is gebleken dat met een differenti-atie naar milieukenmerken en tijdstip zoweleen positief milieueffect kan worden bereiktals de filedruk kan worden verminderd. Meteen prijs van gemiddeld 3,5 cent per kilometerkan 1,5 miljard aan inkomsten worden gege-nereerd. Ook hier zijn weer de uitverdienef-fecten meegenomen. In tegenstelling tot eer-dere discussies worden de inkomsten nietverrekend met een lagere motorrijtuigenbe-lasting (mrb) of belasting van personenauto'sen motorrijwielen (bpm), maar wordt ditgecompenseerd met lastenverlichting oparbeid. Hierdoor is het bedrag dat de sectorpersonenvervoer betaalt aan belasting onge-veer gelijk aan de veroorzaakte maatschappe-lijke kosten. Anderzijds gaat het bij personen-vervoer om de vrijstelling van reiskosten-vergoeding die in 2003 is ingevoerd van 19cent per kilometer. Deze kan in stappen wor-den beperkt, zodat er enerzijds minder woon-werkverkeer zal plaatsvinden en anderzijds1,4 miljard per jaar aan belastingdervingwordt voorkomen.Tot slot zou het goed zijn als ook het vliegver-keer belast gaat worden. De trein en auto con-curreren op middellange afstand met hetvliegtuig, maar betalen wel accijns en belas-tingen. Het belasten van het vliegverkeer ofde kerosine is echter alleen mogelijk door hetaanpassen van internationale verdragen,daarom is hier geen bedrag voor ingeboekt.RuimteheffingHet gebruik van ruimte is in Nederland nietbelast terwijl het een schaars goed is enbelasten van ruimtegebruik economisch deminst verstorende grondslag is. Ruimte ver-huist niet naar buitenland. Nu is het zo datbestemmingsverandering van agrarisch naarbebouwd een forse vermogenswinst cre?ert,die inkomsten genereert voor de grondeige-naar. Ook al is het kabinet Den Uijl over ditpunt gevallen, toch is het een goed idee om deruimteheffing in verschillende mogelijke uit-voeringsvarianten nader te bestuderen. Hetbecijferen van een extra inkomstenpost is opdit moment niet mogelijk.Vereenvoudiging btwDe huidige btw-inkomsten bedragen 43 mil-jard per jaar. Hiervan komt het grootste deeluit het 21%-tarief en klein deel uit het lage6%-tarief. Als het lage tarief zou verdwijnen,stijgen de inkomsten met 6 miljard, maar deeffecten voor met name fietsenmakers enkappers zijn erg groot. Milieuorganisaties wil-len graag dat enerzijds het lage tarief voorvlees verdwijnt en anderzijds producten diegoed zijn voor de circulaire economie onderhet lage tarief gaan vallen. De reden om vleesuit het lage btw-tarief te halen, is dat de mili-eueffecten van vleesconsumptie hoog zijn. Zezijn vergelijkbaar met de effecten van het ver-keer. Bovendien wordt de consumptie ervangestimuleerd door het lage tarief. Op ditmoment is het niet mogelijk het lage btw-tarief in te voeren voor duurzame producten.Alleen vanwege sociaaleconomische redenenkan een verlaagd btw-tarief worden gehan-teerd. Als ook milieuredenen moeten kunnengelden, zal daarvoor de Europese wetgevingmoeten worden veranderd. Als vlees niet lan-ger onder het lage btw-tarief valt, levert dateen extra inkomstenpost op van 1 miljardper jaar.ConclusieDoor de genoemde maatregelen kan 10 mil-jard aan extra inkomsten worden gegenereerdmet duidelijke positieve milieueffecten. Deextra opbrengsten kunnen worden gebruiktvoor lagere belastingen op arbeid. Uit een ver-gelijkbare vergroeningsscenario van CE Delftvoor Vlaanderen blijkt dat substanti?le ver-groening van belastingen een positieve bij-drage kan leveren aan het bruto binnenlandsproduct en de werkgelegenheid. Dat laat ziendat dubbele winst zeker mogelijk is. Daarmeekan een deel van de ambitie van 100.000banen van het Kabinet worden ingevuld. Metde genoemde concrete maatregelen kan hetgebruik van fossiele brandstoffen wordenbeperkt en wordt de CO2-emissie verlaagd.Vleesconsumptie is erg belastend voor het milieuen zou daarom in een hoger btw-tarief moeten vallen.Foto:AndreMeskerOverig (vermogen, etc)EnergiebelastingCO2-belastingKilometerprijs vrachtOnbelaste reiskostenvergoedingAfschaffen belastingvoordeel bestelwagensKilometerprijs personenverkeerVlees in hoger BTW-tarief5,02,51,251,251121,4Figuur 1. Ambitie 15 miljard lastenverlichtingarbeid waarvan 10 miljard met vergroening.24 Energie+ nr 2 juni 2015