28 Energie+ nr 1 jan 2008De industri?le wasserijen in Nederland vullen demeerjarenafspraken energie-efficiency, de MJA2, suc-cesvol in. In 2007 komt de sector met zekerheid bovende gewenste 20 procent verbetering uit, ten opzichtevan referentiejaar 1998, meldt SenterNovem. Hansvan Oorspronk van JM Kwadraat, een adviesbureauvoor de wasserijbranche in Nederland, Belgi? enDuitsland, beaamt dat: `Met een uitgekiende sy-steemcombinatie bereik je al snel een energiebespa-ring van 25 procent. Met terugverdientijden van 0,5tot 2,5 jaar en een technische levensduur van onge-veer 15 jaar zorgt dat voor een interessant financieelplaatje.'Energieverbruikkeldert in natwasserijenTekst en beeld redactieHet vakblad TextielBeheer (nr. 5, 2007) meldt dat de sectortijdens het convenant MJA1 (periode 1989-2001) een energie-effi-ciencyverbetering van 24 procent wist te realiseren. En zoals deresultaten van de MJA2 nu illustreren, zijn de besparingsmogelijk-heden nog lang niet uitgeput. In de praktijk blijkt dat de natwasse-rijen in de eerste plaats intern, dus met het verbeteren van de eigenprocessen, nog veel kunnen bereiken. Denk daarbij aan zorgvuldi-ge isolatie, preventief onderhoud, stoomopwekking en de instellin-gen van was- en droogapparatuur. De sector komt daarom nog nietof nauwelijks toe aan het verruimde blikveld van de MJA2 middelsde Verbredingsthema's. `Maar dat komt gegarandeerd in de nabijetoekomst: potenti?le besparingen door toepassing van nieuwe tex-tielsoorten, vernieuwing in handdoeken, de ontwikkeling vanVan 9 liter naar 2,5Hans van Oorspronk van JM Kwadraat werdin 1988 eigenaar van wasserij De Lelie inKlarenbeek. Toen hij dit bedrijf in 2000 ver-kocht, bedroeg het waterverbruik 9 liter perkilogram wasgoed. Bij Blycolin in Bunscho-ten is dat nu 6 liter per kilo. Komend voor-jaar doet Blycolin in Maasmechelen eenproef met een wasproces dat slechts 2,5 li-ter water nodig heeft per kilo wasgoed. Vol-gens Van Oorspronk een prima stap voor-waarts maar zeker geen noviteit. `In Duits-land en elders in Belgi? ken ik enkele wasse-rijen die al enige tijd met succes op die ma-nier werken. Dat zijn de voorlopers die be-wijzen dat het kan. Ja, natuurlijk is het jam-mer dat Nederland hierin niet voorop loopt.Het heeft waarschijnlijk te maken met hetfeit dat de vier grootste wasserijconcerns inons land beursgenoteerd zijn. Aandeelhou-ders kijken vooral naar de korte termijn, ter-wijl energiebeleid per definitie een onder-werp is voor de langere termijn. Bovendienzijn banken vaak huiverig bij het financierenvan energie- en waterbesparende investe-ringen. Gelet op de korte terugverdientijdenis die terughoudendheid volstrekt onte-recht.'nieuwe toepassingen van chips, et cetera,' aldus SenterNovem.Met een actieve brancheorganisatie op de achtergrond, zijn hetvooral de deelnemende bedrijven zelf die de gunstige resultatenneerzetten. De module Milieu & Techniek van de Federatie Textiel-beheer Nederland (FTN) zet voortdurend aandachtspunten rondomenergie en milieu op de agenda, en heeft door de jaren heen al di-verse succesvolle initiatieven ontplooid. Ondersteund door Sen-terNovem heeft de FTN bijvoorbeeld gebruikersgroepen opgerichtrondom de thema's Drogen en Stoom. In een gebruikersgroep ko-men de deelnemers bij elkaar om kennis en ervaring uit te wisse-len, een project te defini?ren en samen te werken aan oplossingen.Bijkomend voordeel van zo'n gebruikersgroep is kostenbesparing:direct financieel voordeel door betere energie-efficiency. Daarnaastwordt er geen commercieel gevoelige informatie uitgewisseld. Hetanimo voor vervolgprojecten is dan ook groot.In 2008 vindt weer een zogenaamde EBP-ronde plaats. Alle MJA-deelnemers gaan dan aan de slag met het actualiseren van hunEnergiebesparingsplan (EBP) voor de periode 2009-2012. `Eengoed moment voor de weinige, vooral kleinere wasserijen, die nogniet deelnemen aan de MJA2 om zich alsnog aan te sluiten,' hooptSenterNovem.WarmtewisselaarAdviseur Van Oorspronk noemt als voorbeeld het concern Blycolinmet twee natwasserijen in Bunschoten en het Belgische Maasme-chelen. De vestiging in Bunschoten gebruikte in 2003 ongeveer0,24 kuub gas per kilo wasgoed. Nu is dat 0,13 kuub en in de nabijetoekomst moet 0,1 zeker haalbaar zijn. Het zusterbedrijf in Maas-mechelen heeft dat niveau inmiddels bereikt. De route van 0,24nr 1 jan 2008 Energie+ 29naar 0,1 loopt via vier hoofdstappen:Stap 1: invoering van een energiemanagementsysteem. Van Oor-spronk moet daar om glimlachen: `Dat klinkt heel duur maar is infeite niets meer dan een Excel-sheet waarin je alle gegevens overenergieverbruik netjes bijhoudt. Weten wat je doet is het halvewerk, dan zie je ook waar je winst kunt boeken.'Stap 2: aanschaf van een proces ge?ntegreerde EMSROTOR afval-waterwarmtewisselaar. Deze specifieke wisselaar haalt warmte uitvervuild afvalwater zonder enige voorfiltratie. Later is daar, als end-of-pipe oplossing, een tweede wisselaar van dit type bijgezet. Diehaalt de laatste restjes energie uit het afvalwater van 28 graden. Deaanschaf en installatie van de warmtewisselaars kostte ongeveer50.000 euro, de terugverdientijd van deze investering is ongeveeranderhalf jaar.Stap 3: de installatie van een dampstoomsysteem bij de stoomketel,met EIA-subsidie. Tijdens het scheidingsproces van stoom en waterloopt de druk op tot 10 atmosfeer, om vervolgens weer te dalen totatmosferisch. Het dampstoomsysteem cre?ert een tussenstap van 3atmosfeer. Dat levert voldoende energie op om de grote wasstraat(2.000 kilo linnen per uur) bij Blycolin volledig op te laten draaien.`Een eenvoudig systeem waarvan de essentie bijna een eeuw oudis,' weet Van Oorspronk. Het betreft hier een investering van 25mille met een terugverdientijd van 2,5 jaar.Stap 4: Blycolin is gaan lussen middels een EMSROTOR trommel-filter (investering 15 mille, terugverdientijd een half jaar). Voor hetinweken gebruikt het bedrijf 5 liter water per kilo wasgoed. `Van die5 liter pakken we nu 35 procent terug voor hergebruik in de inweeken daarbij profiteren we tegelijkertijd van de temperatuur en dezeep die al in het water zitten. In dit deelproces scheelt dat ongeveerDe afvalwaterwarmtewisselaars halen warmte uit vervuild afvalwater.Deze investering van 50.000 euro heeft een terugverdientijd van ongeveer anderhalf jaar.Het dampstoomsysteem bij de stoomketel cre?ert voldoendeenergie om de grote wasstraat volledig op te laten draaien.40 procent energie. En we besparen op die manier ook 300 kilozeeppoeder per week,' aldus Van Oorspronk. In de vestiging inMaasmechelen gaat Blycolin deze werkwijze binnenkort ook toe-passen in het hoofdsop.Benchmarking`Geld is de drijvende kracht achter het MJA-succes in de wasserij-branche,' erkent Van Oorspronk. Hij legt uit: `De sanering in debranche gaat door. Het aantal bedrijven neemt af, de bedrijven dieoverleven worden steeds groter. De prijs voor de klant per kilo was-goed zakt nog steeds, het reduceren van de kostprijs is cruciaal. Datkan enerzijds door het drukken van de arbeidskosten via een ver-dergaande robotisering. Een tweede belangrijke mogelijkheid ishet terugdringen van de energiekosten, in ons geval vooral de kos-ten voor het verbruik van gas en water. Deelnemen aan de Meerja-renafspraken is daarbij een welkom instrument.'Ook focus en benchmarking zijn voor de wasserijbranche tweegrote voordelen van de MJA's. Van Oorspronk: `Minimaal ??n keerper jaar wordt het bedrijf gedwongen tot een ijkmoment. Even stil-staan bij de vraag: waar sta je als bedrijf en branche? Wat heb jebereikt en waar liggen nog mogelijkheden? Zo wordt de onderne-mer minimaal ??n keer per jaar gedwongen om uit de dagelijksesleur te stappen en de lijst met maatregelen door te nemen. De ge-dachte achter de MJA-methode onderschrijf ik dan ook van harte.Het enige echte nadeel zijn de administratieve lasten voor de deel-nemende bedrijven.' ?