24 Energie+ nr 6 december 2012internationaalTekst Joop van VlerkenHet begon allemaal in 1995 met enkelewindturbines binnen de dorpsgrenzenvan Feldheim. Inmiddels overstijgt hetaantal windturbines in het windpark ruim hetaantal huizen en wordt er dus flink meerenergie opgewekt dan er in het dorp gebruiktkan worden. De windmolens zijn eigendomvan het energiebedrijf Energiequelle. Hetenergiebedrijf heeft heel bewust vanaf hetbegin de dorpsbewoners bij het windparkbetrokken, vertelt Werner Frohwitter vanEnergiequelle tijdens het evenement HIERopgewekt op 15 november in Amersfoort. Ditvergroot volgens hem de kans op acceptatievan windmolens. "Vanaf het begin hebben deFeldheimers een stem gehad bij de planningen bouw van de windmolens. Dus is het nietverwonderlijk dat er nooit noemenswaardigverzet tegen de windmolens is geweest. Waarje wel veel weerstand vindt, is in de buurdor-pen. Daar wonen immers mensen die wel diewindmolens voor hun neuzen hebbengekregen, maar er niet direct van profiteren.Maar ook daar zijn niet alleen tegenstanders.Sommige mensen uit die buurdorpen hebbenbijvoorbeeld werk gevonden in de duurzameenergievoorziening van Feldheim. En weerandere buurgemeenten willen aangeslotenworden op het stroomnet van Feldheim, metdit onderwerp zijn we net bezig."Het wonder van FeldheimLokaalDe Feldheimers profiteren wel van goedkopeduurzame energie, maar zijn geen eigenaar vanhet windpark in het dorp. Frohwitter: "Deinwoners hebben geen aandelen in Energie-quelle. Wel hebben we samen met de dorpsbe-woners Feldheim Energie opgezet. Dat is eenlokaal nutsbedrijf. Feldheim Energie kooptstroom van het windmolenpark en warmte vande biogasinstallatie in het dorp. Middels eeneigen stroom- en warmtenet wordt de energiedoorgegeven aan de afnemers." Energiequelleis naast Feldheim ook actief in andere regio's,vertelt Frohwitter. "Tot nu toe hebben we zo'n1000 MW gebouwd, meestal windenergie maarook veel zonnepanelen en biogas. NaastDuitsland zijn we bezig in Frankrijk, Spanje,Itali? en binnenkort ook in Polen."IdentiteitEnergiezelfvoorziening kan volgens Frohwit-ter overal, maar dan wel op een anderemanier. "Elk dorp en elke regio heeft zijneigen identiteit. Zomaar kopi?ren, dat kanniet. Ik ben er zeker van dat als het omburgerenergie draait, het niet alleen omHetDuitsedorpFeldheimisgrootinhetlokaalopwekkenengebruikenvanenergie.Hetplaatsjemet130inwonersisnietmeerdaneenspeldenknopopdelandkaart,maarenergieonafhankelijkheidbrachthetgehuchtwereld-roem.Nietalleenishetdorpinstaatommetwindenergieenbiomassaindeeigenenergietevoorzien,erisookeeneigenenergienetaangelegd.Hiermeewerdhetdorpinoktober2010echtonafhankelijkvangroteenergiebedrijven.nr 6 december 2012 Energie+ 25technische vraagstukken gaat, maar eerderom economische en vooral sociale onderwer-pen. Als je erin slaagt de mensen samen tekrijgen kun je veel bereiken. Maar je moet welbereid zijn om ruzie met de energiemonopo-listen op de koop toe te nemen."Varkensmest2008 was een cruciaal jaar voor Feldheim. Erwerd in dat jaar een biogasinstallatiegebouwd. Hierin wordt onder meer ma?s,varkensmest en houtafval uit de omliggendebossen omgezet in warmte. Voor dezeinstallatie bedacht Energiequelle een nieuwfinancieringsmodel, vertelt Frohwitter. "VeelFeldheimers zijn aangesloten bij een lokalelandbouwco?peratie. Die bezit nu de helft vande aandelen in de biogasinstallatie. Deandere helft is in het bezit van Energiequelle."Naast de afnemers van de warmte zijn dedorpsbewoners dus zelf ook eigenaar van defabriek. Dit vergroot de betrokkenheid van deFeldheimers met de eigen energievoorzieningnog verder. Met de thermische energie uit debiogasinstallatie kan worden voorzien in dewarmtevoorziening van het dorp.AfhankelijkNa de bouw van de biogasinstallatie groeidehet besef in Feldheim dat het dorp genoegenergie opwekt voor eigen gebruik, maar voorenergielevering nog wel afhankelijk was vanenergiebedrijven. Omdat E.ON weigerde hetlokale energienet aan het dorp te verhuren ofte verkopen, besloot het dorp haar eigenenergienet aan te leggen. Dit werd een smartgrid en is in oktober 2010 afgerond. Hetintelligente net is gefinancierd door deFeldheimers zelf. Dat ging volgens Frohwitterniet vanzelf. "Het was zeker een risico voor deFeldheimers. Ze moesten weggaan bij hetoude vertrouwde energiebedrijf en een heelandere weg inslaan. De basis voor hunoptimisme was zeker het vertrouwen datgedurende meer dan tien jaar tussen deFeldheimers en Energiequelle is gegroeid." Deinwoners van het voormalige DDR-dorphebben voor de realisatie van het smart gridieder 3000 euro bijgedragen. Voor dezeinvestering krijgen de dorpsbewonersgoedkope energie terug. De Feldheimersbetalen 31 procent minder voor hun elektrici-teit dan de gemiddelde Duitser en 10 procentminder voor verwarming.ArgwaanZelfs in het duurzaamheid minnende Duits-land werd de stap van Feldheim om een eigennet te bouwen met argwaan bekeken. Hoeweler geen wettelijke belemmeringen waren,vonden de Duitse overheden en groteenergiebedrijven de stap van Feldheimbedenkelijk. Ze wilden dat het lokale net vanFeldheim aan dezelfde eisen voldeed als degewone netten die bijvoorbeeld ook grotefabrieken van stroom voorzien en waarin eenstroomonderbreking van enkele seconden aleen probleem kan zijn. Inmiddels is Feldheimalweer bezig met de volgende stap. Energie-quelle onderzoekt of er een energieopslaggerealiseerd kan worden, die het dorp vanback-up voorziet voor twee dagen.DramaDuurzame energie heeft de Feldheimers geenwindeieren gelegd. Het bracht voorspoednaar het Oost-Duitse dorp, waar zich eeneconomisch drama aan het voltrekken was.Alle jonge mensen trokken weg uit het dorp,omdat er geen werk was. De nieuwe bedrijvig-heid rond het windpark en later ook eenfabriek voor componenten van zonnestroom-installaties binnen de dorpsgrenzen brachtennieuwe economische activiteit en volledigewerkgelegenheid. Het duurzame succes vanFeldheim is volgens Frohwitter terug te voerennaar ??n ding: geld. "Ideologie speelde geenof slechts een heel beperkte rol. De Feldhei-mers zijn niet groener, roder, of geler danandere mensen. Het was, gezien de gegevensituatie, gewoon winstgevender voor hen huneigen energiebedrijf en -voorziening op tezetten. En precies daarom is het ook zobelangrijk om te onderstrepen dat ecologie eneconomie w?l samen kunnen gaan."FotoEnergiequelleDe warmtecentrale van Feldheim Energie.FotoEnergiequelle