Log in
inloggen bij Energie+
Hulp bij wachtwoord
Geen account?
shop word lid
Home / Content / Nieuws

De vijf meest hardnekkige misverstanden over warmtenetten

23 januari 2020

Wanneer we als Nederland de ambitieuze klimaatdoelstellingen van 2050 willen halen, moeten we flink aan de bak met verduurzaming. Van het gas af is een van de maatregelen die een aanzienlijke bijdrage kan leveren aan het behalen van deze doelen.

Hoe dat dan moet, daarover wordt nu hard nagedacht. Voor het verwarmen van onze avondmaaltijd kunnen we relatief gemakkelijk switchen naar elektriciteit (voor wie dat nog niet gedaan had), maar het verwarmen van huizen en kantoren is een grotere uitdaging. Elektrische verwarming en warmtepompinstallaties worden vaak genoemd als alternatief.

Wat veel mensen nog niet weten, is dat er nog een alternatief is voor gasverwarming. Eén die al decennialang mee gaat en bewezen effectief is: het warmtenet, ooit ook wel bekend als ‘stadsverwarming’. Het warmtenet wint nu rap terrein als een van de meest haalbare én realistische opties om Nederland snel van het gas af te krijgen. Omdat een warmtenet de vraag kan bundelen van veel verschillende huishoudens, is het een relatief kosteneffectieve manier om duurzame warmtebronnen te benutten. Daarnaast leveren warmtenetten over het algemeen hogere temperaturen, waardoor aansluiten van bestaande bouw zonder grote aanpassingen aan de woningen kan gebeuren.

Er bestaan nog wel een paar misverstanden over deze manier van verwarmen - misschien wel vanwege de lange historie van warmtenetten. Erik Stronk, algemeen directeur van Ennatuurlijk, zet de vijf meest hardnekkige op een rijtje.

1. Warmtenetten zijn afhankelijk van één bron

Het misverstand: een belangrijk nadeel waar warmtenetten doorgaans mee te maken hebben, is dat deze worden gevoed door slechts één enkele aanbieder - denk aan een biomassacentrale of een productie- of afvalverwerkingsbedrijf. Het bedrijf dat deze warmte levert, moet te allen tijde draaien om te voorkomen dat bewoners in de winter over onvoldoende warm water beschikken. Maar wat gebeurt er als dit bedrijf failliet gaat, of als processen stil komen te liggen?

Hoe het eigenlijk zit: natuurlijk is het geen optie om zonder warmte te zitten. Daarom hebben alle warmteleveranciers een leveringsplicht; ze zijn dus wettelijk verplicht om warmte te leveren. Bij de aanleg van een warmtenet wordt daarom altijd gekeken of er voldoende lokale warmtebronnen beschikbaar zijn en in hoeverre deze bronnen toekomstbestendig zijn. Daarnaast zorgen piek- en back-up voorzieningen voor een constante toevoer van warmte. Veel van deze voorzieningen leveren hun warmte nu nog op basis van aardgas, maar dat verschuift. Zo komt het regelmatig voor dat warmtenetten, die nu nog aardgas gebruiken als primaire bron, overstappen op biomassa. Op de langere termijn zien we dat aardwarmte een steeds vaker gebruikte primaire bron van warmte wordt. De biomassacentrale die het aardgas in eerste instantie verving, kan vervolgens (met de nodig aanpassingen en in combinatie met warmteopslag) als piek- en back-upvoorziening ingezet worden. Daarmee wordt het warmtenet volledig aardgasloos. Er zijn nog andere piekbronnen die aardgas kunnen vervangen, zoals centrale waterstof of elektrische ketels en grootschalige opslag van warmte. Op die manier worden er duurzame en toekomstgerichte maatregelen getroffen om continu in warmte te kunnen voorzien.

2. Warmtenetten zijn te duur

Het misverstand: warmte via een warmtenet is veel duurder dan een gasaansluiting.

Hoe het eigenlijk zit: in Nederland geldt het ‘Niet-Meer-Dan-Anders’ principe. In de Warmtewet staat opgenomen dat de prijs voor warmte via het warmtenet niet hoger mag zijn dan de kosten voor aardgas (de kosten voor de cv-ketel en de gasprijs). Dit idee is ontstaan om de consument te beschermen, zodat de prijs nooit boven de kosten van het alternatief (aardgas) uitstijgt.

Jaarlijks leggen warmteleveranciers de warmteprijs vast die aan de gebruikers wordt gecommuniceerd. Bij het maken van de vergelijking tussen aardgas en het warmtenet moeten leveranciers rekening houden met verschillende zaken. Zo worden vaak individuele tariefcomponenten met elkaar vergeleken, terwijl de Warmtewet rekent met gemiddelden. Om een goede vergelijking te kunnen maken, moet je daarom de totale kosten in vergelijkbare situaties op hetzelfde moment naast elkaar leggen. Daarbij moet onder meer rekening gehouden worden met kosten van de aanschaf en het onderhoud van een cv-ketel. Dit zijn kosten die bij warmte op basis van gas apart meegenomen worden, terwijl deze kosten bij aansluiting op een warmtenet automatisch opgenomen worden in de maand/jaarafrekening.

Je betaalt dus niet extra voor een warmtenet vergeleken met gasverwarming, dat is in de wet vastgelegd.

3. Overstappen is niet mogelijk

Het misverstand: warmtenetten worden over het algemeen op wijk- of stadsniveau aangelegd; één leverancier voorziet vervolgens alle aangesloten huishoudens van warmte. Overstappen naar een andere leverancier is hierbij niet mogelijk, simpelweg omdat er geen andere leverancier beschikbaar is binnen het warmtenet. Leveranciers krijgen hierdoor dus een monopolie op hun leveringsgebied, waarvan gedacht wordt dat dit samengaat met stijgende prijzen.

Hoe het eigenlijk zit: deze misperceptie is voornamelijk het resultaat van een vergelijking tussen gas- en elektraleveranciers en leveranciers van warmte. Een onterechte vergelijking, want het leveren van warmte is niet een-op-een vergelijkbaar met het leveren van stroom of gas. De voorzieningen om deze laatstgenoemde te leveren zijn in Nederland namelijk aangelegd door onafhankelijk bedrijven zonder winstoogmerk – zij beheren dus de infrastructuur. Bij het leveren van warmte is de leverancier verantwoordelijk voor de hele keten. Dat wil zeggen van de bron, tot de aanleg van het net en tenslotte ook de levering bij de consument thuis. Het leveren van warmte is daardoor een totaal andere branche die de nodige expertise van de leverancier verlangt. In een recente kamerbrief van Minister Wiebes over de Warmtewet 2.0 onderschrijft hij dit verschil, en daarmee ook de integrale aanpak, die nu gehanteerd wordt bij het leveren van warmte via een warmtenet.

4. Aansluiting op het warmtenet is verplicht

Het misverstand: als je in een wijk met een warmtenet woont, dan ben je verplicht om warmte via deze manier af te nemen.

Hoe het eigenlijk zit: eigenaren van koopwoningen mogen altijd zelf beslissen of ze een aansluiting willen op een warmtenet; dat geldt zowel voor bestaande woningen als voor nieuwbouwwoningen. Voor huurwoningen die zijn aangesloten op een warmtenet geldt over het algemeen wel een verplichting. Daar beslist de verhuurder als eigenaar van de woning over de warmtevoorziening.

Deze verplichting heeft een reden. Het aanleggen van een warmtenet is een grootschalige operatie. Door grote gebouwencomplexen met meerdere woningen of complete wijken met huurwoningen aan te sluiten op een warmtenet, kunnen woningbouwcorporaties een grote stap zetten in de verduurzaming van hun woningaanbod. In veel gevallen wordt de omschakeling van gas naar warmte dan als onderdeel van een grootschalige renovatie meegenomen.

Om deze overstap te realiseren is er wel instemming van de bewoners nodig. Is 70% van de bewoners het eens met de overgang naar duurzame warmte? Dan kan deze daadwerkelijk gerealiseerd worden. Op die manier krijgen bewoners dus inspraak in de keuze voor een duurzame manier van verwarmen.

5. De herkomst van de warmte is niet duurzaam

Het misverstand: warmtenetten zijn dan wel een collectieve warmtevoorziening, maar dat betekent niet dat deze manier van verwarmen ook duurzaam is. Het kan best zo zijn dat de bron van deze warmte fossiele brandstof is.

Hoe het eigenlijk zit: een belangrijke bron van warmtenetten is restwarmte uit de industrie. Nederland telt veel energie-intensieve bedrijven waardoor er ook voldoende restwarmte beschikbaar is. Denk hierbij aan de warmte die gegenereerd wordt door datacenters of de procesindustrie: deze restwarmte is ideaal bruikbaar voor warmtenetten omdat de warmte anders verloren gaat. Ook aardwarmte, warmte uit oppervlaktewater of warmte uit afvalwaterzuivering zijn duurzame keuzes.

Helaas zijn er nog altijd warmtenetten die werken op gas of kolen, maar dat is in rap tempo aan het afnemen. Steeds meer warmtenetten maken gebruik van een duurzame bron.

Gelukkig bestaat er certificering om de duurzaamheid van een warmtebron te garanderen, zoals – in het geval van biomassa – de NTA 8080-certificering. Wanneer je een dergelijke certificering ontvangt, is duurzaamheid in de gehele keten gewaarborgd en wordt dit voortdurend gemonitord.

Reacties

Leopold van den Assum - nvt 28 oktober 2024 22:16

Wat ik al jaren in deze discussie mis,is de efficiency van een warmtenet tijdens de zomer. Dan moet namelijk ook 24/7 heet water rondgepompt worden voor de zeer geringe afname voor douchewater. Om deze kleine hoeveelheden energie te leveren moet het hele systeem op temperatuur gehouden worden op een hoge temperatuur. Transparant zou zijn als de warmtenet beheerders dit eens laten zien.

Richard Claassen - Kolkakkerbuurt Ede Facebookpagina 15 juni 2024 15:11

Wij zijn in de Kolkakkerbuurt Ede niet blij met het Warmtebedrijf Ede. Wij wensen concurrentie op het warmtenetwerk. Zodat de asociaal hoge kosten omlaag gaan. Dit bedrijf heeft nu het monopolie en dat merk je aan hun arrogantie. Na een grote storing van enkele dagen geen compensatie bieden. En het ACM de waakhond slaapt lekker verder. Is het technisch mogelijk meerdere bedrijven op dit netwerk toe te laten net zoals bij het gasnetwerk?

Robin Deusekom 22 april 2024 09:38

Warmtenetten zijn zo onrendabel als de pest. In de basis werkt dit systeem nooit effectief. Waarom: 1. Je gaat 24 uur per dag warmte voor iedereen produceren terwijl je maar op enkele momenten die warmte nodig hebt. Het is alsof je je gaspit de hele dag door laat branden, terwijl je 's avonds om 6 uur enkel de pan erop zet. Dat verlies compenseer je nooit. Oplossing: Je moet individueel energie opwekken en enkel wanneer er behoefte is en niet 24/7 energie opwekken als er slechts op enkele momenten behoefte is. 2. Warmteopwekking gebeurt in een centrale, die warmte wordt getransporteerd over vele kilometers. Dit rendementsverlies is gigantisch. Er wordt zelfs in tussenstations warmte opgewekt om dit verlies te compenseren. Oplossing: warmte moet je opwekken op de plek waar die warmte nodig is en niet 25 kilometer verderop. 3. Afvalverbranding is o.a. de bron van warmte. Gek dat we tegelijkertijd van al het afval af willen en we dat toch zien als toekomstige energiebron. Tegenstrijdige richtingen die niet werken. We gaan afval inkopen om de centrale 24/7 te laten branden?! We gaan hout inkopen in andere landen en transporteren om de centrale 24/7 te laten branden!? Kortom: in de basis werken warmtenetten niet maar er is helaas nog te weinig besef en te veel financieel belang bij om ze in stand te houden. SCHANDELIJK.

C. Bruikman 16 april 2024 16:16

Ik ben momenteel aangesloten op het warmtenet van ennatuurlijk en betaal voor de aansluiting bijna ? 770,00 per jaar, en dan komen de "stookkosten er nog bij. Ik heb zonnepanelen geplaatst en probeer met een warmtepomp mijn huis te verwarmen. (voor ? 770,00 kan ik heel wat stroom inkopen!) Stroom kun je bij meerdere bedrijven een contract afsluiten maar bij stadsverwarming zit je vast aan één partij die "door de overheid" gecontroleerd wordt op zijn prijs beleid. Als je verstandig ben houd je de stadsverwarming zo lang mogelijk uit je huis.

rob ten tije 13 maart 2024 10:57

kan nooit goedkoper zijn bestaat niet grote oplichting warmte net gebruik nu >>>>>> 37 kuub gas per jaar

Roos 20 juni 2023 13:29

Hier in Rotterdam West proberen ze ook de warmtenet door te drukken. Volgens verhuurder Havensteder is 73% het ermee eens. Het had ze gesierd als ze dat stemmen via een derde partij hadden gedaan. Nu blijkt dat Havensteder al in 2014 een contract met Eneco heeft afgesloten om levering te garanderen. Natuurlijk komt de 73% hen dan goed uit. 73% in Rotterdam West?? Bijzonder twijfelachtig. Vooralsnog houden wij stadsverwarming voor onze huur huis tegen. Enkele redenen zijn dat we verplicht zijn om bij Eneco voor 15 jaar te tekenen waar we al 20 jaar geleden zijn weggegaan omdat we de hoofdprijs voor energie betaalden, onze gasfornuis en ketel werken prima, warmtenet is niet goedkoper of milieu vriendelijker, en we maken eten op traditionele pannen die alleen met een gaspit gebruikt kunnen worden. In de voorwaarden van Havensteder staat ook dat ze bij weigering het huis overslaan. Nu gaat het gerucht dat de gastoevoer uiteindelijk gedwongen wordt afgesloten. Dat lijkt mij sterk. In de tussentijd worden bewoners die neen hebben gestemd geïntimideerd door zogenaamde sociaal begeleiders en bang gemaakt om toch voor ja te tekenen. Best triest eigenlijk. Bewoners zijn bang dat als je blijft weigeren, je uit huis gezet kan worden.

Marijn Peppelman 13 april 2023 19:16

Ik vind de weerleggingen van de 'misverstanden' hier wel erg zwak, en zelfs ronduit zorgwekkend. Er word meermaals om de zorgen heen gepraat, het kernpunt niet of nauwlijks weerlegd, maar er word wel gesuggereerd dat daarmee die zorgen ongefundeerd zijn. Een schoolvoorbeeld van desinformatie zou ik zelfs durven stellen. 1: de zorg: je bent afhankelijk van 1 bron. Dat is een probleem, een 'single point of failure'. Als daar mee iets gebeur zit je in de problemen. Wat gebeurt er als dit bedrijf failliet gaat, of als processen stil komen te liggen? Het antwoord: de warmteleveranciers hebben een wettelijke leveringsplicht, dus dat zit wel goed. DIT IS GEEN WEERLEGGING! Er word uitgebeid gepraat over er kunnen meerdere warmte opwekkings centrales zitten aan 1 warmte net, dat kan aardwarmte worden of zonne warmte collectie, die kunnen verduurzamen. je bent niet perse afhankelijk van 1 centrale. Allemaal leuk en aardig, maar wat gebeurd er als het bedrijf achter het warmtenet faliet gaat? Wat gebeurt er als de hoofdcentrale voor jouw warmtenet uitvalt? Geen antwoord of weerlegging op. 2. De zorg: Warmtenetten zijn te duur. Antwoord: wettelijk mogen ze niet duurder zijn dan gas. Ja, klopt, en wat hebben we gezien afgelopen jaar? Toen de gasprijzen de pan uit rijsden, zijn de prijzen voor warmtenetten lekker mee gegaan, ook als deze helemaal niet aardgas gestookt waren en dus veel goedkoper konden zijn. Hun wettelijke maximum prijs ging omhoog, mensen die angesloten zijn kunnen niet makkelijk overstappen naar een concurent, dus de prijzen werden zo hoog als maar toegestaan was gemaakt. En dan zijn er plannen om zodra nederland gasloos genoeg is deze restrictie er af te halen... 3. de zorg: je kan niet overstappen, zoals met gas of electra. Het antwoord: warmtenetten zijn niet te vergelijken met gas of electra. Dat is WEER geen weerlegging. 'oh, de leverancier is ook verantwoordelijk voor het netwerk, je kan dit dus niet vergelijken met geas of electra waar het netwerk los staat van de leverancier.' Met als eind resultaat dat je dus inderdaad gewoonweg niet kan overstappen, tenzij je volledig van een warmtenet af gaat. Dank u, het zorg 'misverstand' is dus gewoon waar. 4. De zorg: Als er een warmtenet in de wijk is, is aansluiten verplicht. Het antwoord: deze is voor bestaande bouw voor woning eigenaren niet verplicht. Dat plopt, gelukkig. Je bent als huiseigenaar van een bestaand huis inderdaad nog niet gedwongen om jouw huis aan te sluiten. Je kan nog steeds gedwongen worden als je huurder bent, omdat het de beslissing van de huiseigenaar is. Maar verplichting word wel al gebprobeerd in te voeren, voornamelijk bij nieuwbouw: https://www.hekkelman.nl/kennis/warmtenet-stuit-op-gelijkwaardigheid/ Gelukkig stuit een dergelijke verplichting op wettelijke probblemen, maar het is niet zo dat verschillende overheden en gemeenten een aansluiting niet in meer of mindere maten proberen te veplichten. 5. de zorg: Dat je een gezamelijk warmtenet hebt betekend nog niet dat de bron duurzaam is. Het antwoord: Restwarmte is een belangrijke bron. Jammergenoeg zijn er nog steeds gas of kool gestookte warmtenetten. En WEER word het 'misverstand' dus niet weerlegd. Er word gepraat over innovatie, verduurzaming en certificering. En ik snap het ook wel: de centralisering betekend dat je maar op 1 punt hoeft te verduuurzamen en hele wijken hebben er profijt van. Maar het punt, dat die gecentraliseerde warmteopwekking helemaal niet gegarandeerd duurzaam is, blijft staan. Ik sluit me wat dat betreft aan bij Henk van Rooij wat betreft de problemen met Biomassa.

Henk van Rooij 14 februari 2023 16:42

Dit artikel is niet volledig. Er is al meermaals naar Nederland door globale energie experts gewaarschuwd dat we de boel voor de gek houden. Bij veel biomassa centrales word hier massaal hout bijgestookt. Waaronder grote delen uit bossen zelf in de Verenigde Staten. CNN heeft hier zelfs een groot nieuws item aangewend inclusief video's van de gigantische overlast die burgers in de VS hadden aan de houtkap en verwerking nabij stedelijke gebieden voor biomassa bomen geleverd aan Nederland en wat andere EU landen. Die vervolgens met dus extreem vervuilende stookolie schepen de atlantische oceaan overgaan om hier opgestookt te worden als "duurzaam". En dat terwijl er op de meeste plekken niet eens bomen werden terug geplant en zelfs als dat gebeurde het decennia zal duren om tot dezelfde schaal te komen in CO2 opslag en je dus de problemen dramatisch verergerde. Een grote groep experts heeft Nederland dus al gewaarschuwd dat ze aan het greenwashen zijn met deze nep constructies van biomassa met warmtenetten. Ook de kranten hebben hier vol gestaan met artikelen over mensen die absurde prijzen betalen en er als huurders vanaf willen. Elektrisch verwarmen met extra goed geïsoleerde woningen was dan ongeveer 60% goedkoper omdat je geen dure CV ketel, geen dure belastingen en onderhoudskosten en netkosten hoeft te betalen voor de peperdure warmtenetten. Zorg dus dat het eerst echt volledig duurzaam word zonder biomassa. En dat vooral huurders ook de vrije keus krijgen als ze het niet willen. Genoeg landen in de wereld die enkel elektrisch verwarmen met goed geïsoleerde woningen. Inclusief met driedubbel glas blijk je dan op termijn veel goedkoper uit dan met peperdure geforceerde warmtenetten. Waarom weer als Nederland het wiel proberen uit te vinden en af te dwingen terwijl anderen het al lang voor ons hebben gedaan. Alsof we hier enkel waterstof auto's uitrollen en verdedigen terwijl de rest van de wereld gewoon elektrische auto's gaat rijden omdat dat in de praktijk 3x zo goedkoop blijkt.

Sanne 06 oktober 2022 20:51

Je hebt geen energie nodig. Je moet nooit afhankelijk worden van situaties die je afgedwongen worden.

lmgikke 27 juli 2022 23:17

Stadsverwarming is in 2022 maar liefst 60% duurder geworden vanwege de gestegen gasprijs. Totaal NIET duurzaam dus. Eigenlijk greenwashing samen met oplichting.

Hans Robben 17 mei 2022 13:57

Wij willen geen stadsverwarming de reden is dat wij het niet eens zijn met het niet duurder dan principe. Immers een warmtenet wordt ons voorgespiegeld als goed voor het klimaat en milieu vriendelijk. Waarom zit hier dan milieu heffingen in? Niet duurder dan zou toch moeten zijn dat de gasprijs na aftrek van alle belastingen de maatstaf moet zijn? Of te wel als gas 90 cent zou kosten zou het warmtenet niet meer dan 30 cent mogen kosten.

Martha Sypkens 08 februari 2021 21:41

Een van de door u genoemde warmtebronnen is biomassa. Deze bron is echter vervuilender dan aardgas, het gaat ook ten koste van het bomenbestand, bomen groeien immers niet in hetzelfde tempo als waarmee zij opgestookt worden. Waarom niet kiezen voor kerncentrales? In Frankrijk wordt 80 procent van de benodigde energie gegenereerd door kerncentrales. Daar vinden we niet windturbineparken parken met zonnecollectoren. Zie het artikel van Dr Plasterk, pvda-politicus in de Telegraaf van afgelopen vrijdag. Het wordt tijd voor gezond verstand ipv emotie, die geen wetenschappelijke basis heeft.

Renda ©2024. All rights reserved.
Energie+ en Renda samen

Per januari 2025 bundelen Renda en Energieplus de krachten. Vanaf nu is alle content (ook van Energie+ te vinden op de Renda-website. In januari gaat deze website offline.

Klik hier voor renda.nl