Klimaatverandering is een van de belangrijkste maatschappelijke vraagstukken voor het nieuwe kabinet. En dus óók voor het sociaal werk ‘in de buurt’. Daarom organiseerde Sociaal Werk Nederland op 15 april een webinar over sociaal werk, klimaatopgave en energie in de wijk. Want Sociaal Werk Nederland wil de rol en meerwaarde van sociaal werk in buurten en wijken bij de uitvoering van het Klimaatakkoord en de energietransitie stevig op de agenda krijgen. Ook gezien de geluiden over een nieuwe wijkaanpak.
‘Samen met leden en met partners als Krachtproef, de BPSW en Movisie zijn we een beweging gestart om dit voor elkaar te krijgen,’ aldus Edwin Luttik (beleidsadviseur bij Sociaal Werk Nederland). ‘De oproep aan de sector is om lokaal, maar samen met ons ook landelijk, de komende tijd aan de slag te gaan met de Klimaatopgave!’

Hoe doe je het
Yvonne Zuidgeest (Diverz) vertelde hoe zij het in Zwijndrecht stap voor stap hebben aangepakt. Haar speerpunten zijn: analyseer eerst het speelveld, maak je meerwaarde inzichtelijk en zet je organisatie in als vehikel door het onder andere in je strategie op te nemen. Lessons learned zijn onder meer: begin klein (met wat er al is), eerst mindset dan gedrag (passend bij de waarden) en maak continu zichtbaar wat je doet. Het sociaal werk is hard nodig bij de aanpak van de klimaatopgave in de wijk. ‘Want het sociaal werk weet hoe je draagvlak moet creëren en is betrouwbaar. En heel belangrijk, sociaal werkers blijven (aanspreekbaar) en gaan niet weg als het klusje gedaan is,’ aldus Yvonne. Ze is trots op waar ze nu staan met Diverz. ‘We zijn betrokken bij het programma duurzaamheid van de gemeente en krijgen subsidie voor onze bijdrage. We trekken samen op met de woningcorporatie in een pilot in de buurt. We geven workshops over omgaan met de energierekening en leiden onder anderen Syrische vrouwen op tot energiecoaches met een rol in hun eigen netwerk.’

Opbouwwerk nodig
‘Als we de doelen uit het Klimaatakkoord de komende 25 jaar willen halen, dan moeten alle huishoudens mee in de energietransitie. De energietransitie raakt dan ook álle bewoners van alle 13.304 buurten, dorpen en wijken,’ aldus Paul Vlaar (werkgroep energie van Krachtproef). ‘Maar omdat de energierekening de komende jaren een steeds groter deel van de woonlasten van de doelgroep lijkt te worden, dreigt een verdere tweedeling.’
Het opbouwwerk heeft de expertise om met name in de meer kwetsbare buurten en wijken bewoners te betrekken, te helpen zich te organiseren en hen te ondersteunen. De komende 30 jaar worden vele miljarden geïnvesteerd in een wijkgerichte aanpak. ‘Dat biedt kansen om het ook noodzakelijke sociale proces vorm en inhoud te geven.’

Rechtvaardige transitie
Lizet Klein Nagelvoort (BPSW) legde in haar verhaal de nadruk op klimaatrechtvaardigheid. ‘In Nederland hebben honderdduizenden huishoudens te maken met energiearmoede, blijkt uit onderzoek van TNO. Zij kampen met lichamelijke en psychische gezondheidsklachten vanwege het wonen in slecht geïsoleerde en geventileerde woningen.’
Bovendien krijgen ze te maken met oplopende energiekosten omdat zij niet kunnen investeren in duurzame oplossingen. Zeker ook vanuit deze optiek ligt er een belangrijke rol voor sociaal werk. Dat is ook de kern van een position paper die zij (samen met Krachtproef, Sociaal Werk Nederland en Hogeschool Utrecht) richtte aan de VNG en het ministerie van Binnenlandse Zaken. De BPSW initieert een project met de provincie Zuid-Holland en TNO over energiearmoede, waarin leden van Sociaal Werk Nederland gaan meedoen. ‘We gaan ook kijken in welke andere provincies we zo’n project kunnen starten,’ aldus Lizet.

Dicht bij mensen blijven
Justin van Riel, werkzaam als sociaal makelaar (bij Dock), begon zijn verhaal met de internationale definitie van het sociaal werk. ‘Sociaal werk is een op de praktijk gebaseerd beroep en een academische discipline die sociale verandering en ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment en bevrijding van mensen bevordert’.
Principes van sociale rechtvaardigheid en mensenrechten staan hierin centraal. Vanuit die opdracht geeft hij samen met inwoners vorm aan sociale renovatie van de Utrechtse wijk Overvecht. Hij gebruikt de renovatie om mensen op een andere manier naar hun buurt te laten kijken en de cohesie te vergroten. Een thema is duurzaamheid. De energietransitie is hoognodig, maar kan alleen slagen als bewoners participeren, stelt Justin. ‘En daarvoor is nodig dat je aanschuift aan hun keukentafel om te horen waar ze tegenop zien. En dan hoor je bijvoorbeeld dat een vrouw wakker ligt van de vraag hoe ze straks op een inductieplaat het sausje moet bereiden voor de bloemkool die ze al twintig jaar iedere woensdag voor haar man kookt.’

Aan de slag
‘Het klimaatvraagstuk is hét vraagstuk voor het nieuwe kabinet, en het sociaal werk is hard nodig bij de aanpak ervan in de wijk,’ concludeerde Edwin Luttik. ‘Er liggen volop kansen om hier lokaal mee aan de slag te gaan. Landelijk gaan we samen met onze partners verder met onder meer de agendering en positionering van het sociaal werk, het vraagstuk van voldoende en goed opgeleide opbouwwerkers en een vervolg op de Masterclass ‘Energietransitie als sociale opgave’.’

Bron: Sociaal Werk Nederland